"นวดไทย”
มรดกวัฒนธรรมจากพุทธกาล
ต้นธารแห่งความรู้ สู่มรดกภูมิปัญญา... (ตอน ๕ )

>>> องค์ความรู้นวดไทย ที่แพทย์แผนไทย ยึดถือเป็นหลักและสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น
ดังที่ได้กล่าวมาแล้วจากบทความตอนก่อนว่า คัมภีร์ตำราดั้งเดิมของการแพทย์แผนไทยมาจากการบันทึกของครูบาอาจารย์แต่ครั้งโบราณสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน และมักมีการเชื่อมโยงคัมภีร์ตำรากับบรมครูหมอชีวกโกมารภัจจ์ พระอาจารย์ และพระฤๅษี คัมภีร์แพทย์ดั้งเดิมจึงเป็นเสมือนครูบาอาจารย์ ที่แพทย์รุ่นต่อๆ มาให้ความเคารพ ใช้เป็นตำราในการอ้างอิงวิธีการรักษาต่างๆ แม้บางเนื้อหาแพทย์ปัจจุบันยังไม่เข้าใจหรือไม่สามารถเข้าถึงได้ทั้งหมด
ตำราดั้งเดิมที่เป็นหลักองค์ความรู้ของการนวดไทย ที่ครูบาอาจารย์นวดไทยให้การยอมรับและถือปฏิบัติ มี ๗ รายการ ได้แก่

(ตําราเวชศาสตร์ฉบับหลวง รัชกาลที่ ๕)
๑) ตำราโรคนิทานคำฉันท์ ๑๑ ของพระยาวิชยาธิบดี (กล่อม) เจ้าเมืองจันทบูร ในสมัยรัชกาลที่ ๑ โดยมีเนื้อหาที่เกี่ยวข้องในหัวข้อ ปัตฆาฏ กล่อน และกล่าวเส้นสิบ ยังไม่ทราบปีที่สร้างขึ้นของต้นฉบับเดิม แต่จัดพิมพ์เป็นหนังสือในปี พ.ศ. ๒๔๕๖
๒) จารึกตำรายาวัดราชโอรสารามราชวรมหาวิหาร สมัยรัชกาลที่ ๒ สร้างขึ้น พ.ศ. ๒๓๖๔ มีแผ่นจารึกที่ ๔๕ เป็นแผนนวด
๓) ศิลาจารึกคัมภีร์แผนนวดวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรวิหาร (วัดโพธิ์) สมัยรัชกาลที่ ๓ สร้างขึ้น พ.ศ. ๒๓๗๕ จำนวน ๖๐ ภาพ เป็นภาพแผนหงาย ๓๐ ภาพ แผนคว่ำ ๓๐ ภาพ
๔) สมุดไทยดำแสดงภาพและโคลงฤๅษีดัดตนแก้โรคต่าง ๆ ๘๐ ภาพ สมัยรัชกาลที่ ๓ สร้างขึ้น พ.ศ. ๒๓๘๑
๕) คัมภีร์แผนนวด เล่ม ๑ และ เล่ม ๒ ในตำราเวชศาสตร์ฉบับหลวง สมัยรัชกาลที่ ๕ สร้างขึ้น พ.ศ. ๒๔๑๔ เป็นแผนนวด จำนวน ๒๙ ภาพ แผนหงาย จำนวน ๒๑ ภาพ แผนคว่ำจำนวน ๘ ภาพ และมีคำบรรยายเส้นประธานและลมที่เกี่ยวข้อง
๖) คัมภีร์แผนนวด ฉบับปีกุนสปตศก ๑๒๓๙ สร้างขึ้น พ.ศ. ๒๔๒๐ เป็นแผนนวด จำนวน ๓๖ ภาพ แผนหงาย จำนวน ๑๘ ภาพ แผนคว่ำ จำนวน ๑๘ ภาพ
๗) คัมภีร์แผนนวด ฉบับวัดสุวรรณาราม (พระสมุห์ต่วน มอบให้หอสมุดแห่งชาติ พ.ศ.๒๔๕๖) ยังไม่ทราบปีที่สร้างขึ้น เป็นแผนนวด จำนวน ๕๕ ภาพ แผนหงาย จำนวน ๓๖ ภาพ แผนคว่ำ จำนวน ๑๙ ภาพ มีคำบรรยายเส้นประธานและลมที่เกี่ยวข้อง

หมายเหตุ คัมภีร์ตำราการแพทย์ดั้งเดิม รายการ ๒ ถึง ๕ นี้
ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นตำราการแพทย์แผนไทยของชาติ ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. ๒๕๔๒
ข้อมูลจาก : กรมส่งเสริมวัฒนธรรม , นวดไทย มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม พ.ศ.๒๕๖๑