 |
|
|||||||||
| ข่าวสาร >> บทความ >> เชิดชูเกียรติศิลปินแห่งชาติ |
พลเรือตรีมงคล แสงสว่าง ตำนาน “เห่เรือ” กระบวนพยุหยาตราชลมารค วันที่ 21 พ.ย. 2565 |
|
กว่าจะมาเป็น ผู้นำเห่เรือ หรือ พนักงานเรือ กระบวนพยุหยาตราชลมารค พระราชพิธีสำคัญและศักดิ์สิทธิ์ของประเทศ นั้นไม่ง่าย พลเรือตรีมงคล แสงสว่าง ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง(คีตศิลป์) พุทธศักราช ๒๕๔๓ ท่านเล่าว่า จุดเริ่มต้นก่อนที่จะได้เป็น ต้นเสียงเห่เรือพระราชพิธีที่สำคัญนี้ ท่านกำเนิดจากครอบครัวชาวนาจังหวัดสุพรรณบุรีเมื่อวันที่ ๒๑ พฤศจิกายน ๒๕๘๓ ได้เข้าบวชเรียนเป็นสามเณรที่วัดในอำเภอสองพี่น้อง ในวัย ๕ ขวบ เพื่อให้ได้รับโอกาสที่ดีในชีวิต หลังจากสำเร็จการศึกษามัธยมปี่ที่ ๖ พี่ชายได้ชักชวนให้เข้ามาใช้ชีวิตที่กรุงเทพฯ และได้สอบเข้าเป็นนักเรียนจ่าทหารเรือ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๑ เมื่อเรียนจบจากโรงเรียนชุมพลทหารเรือ จึงต้องย้ายไปรับราชการในหน่วยงานต่าง ๆ ของกองทัพเรือ ด้วยความตั้งใจแต่เดิมต้องการทำงานที่กองเรือยุทธการ แต่จับสลากได้ไปสังกัดกรมการขนส่ง หหารเรือ ที่กองเรือเล็ก จึงเป็นจุดเริ่มต้นทำให้ได้รับโอกาสสำคัญในชีวิต
ด้วยพลเรือตรีมงคล เป็นผู้มีพรสวรรค์และมีใจรักในการร้องเพลงมาตั้งแต่เยาว์วัย แต่ก่อนที่จะได้เป็นผู้แห่เรือ ในการปฏิบัติงานกองเรือลากจูง ทำให้ได้พบเห็น ได้ฟังเสียงเพลง เสียงร้องเห่เรือของครู รวมทั้งได้เห็นกระบวนการฝึกหัดทั้งหมด ประกอบกับเป็นคนชอบร้องเพลง เมื่อได้ยินเสียงเพลง ประกอบการการบรรเลงเครื่องดนตรีไทย ทำให้เกิดความสนใจเป็นพิเศษ จึงหาโอกาสนั่งฟังเพื่อเรียนรู้แบบ ครูพักลักจำ ทำความเข้าใจด้วยตัวเองอยู่หลายปี และเป็นเรื่องบังเอิญโอกาสเกิดขึ้นจากวงเหล้าสังสันในกองเรือเล็ก ได้เผลอร้องเห่เรือออกไป มีนายทหารระดับหัวหน้าได้ยินเข้า วันต่อมาจึงถูกตามหาตัวคนร้อง จึงได้รับโอกาสได้ฝากตัวเป็นศิษย์กับครู (พันจ่าเอกเขียว ศุขภูมิ) ได้เรียนรู้อย่างเป็นเรื่องเป็นราว และได้สมัครเข้ารับการฝึกหัดเห่เรือ ทำให้ได้รับการถ่ายทอดวิชาการเห่เรือจากครูผู้เชี่ยวชาญ ต่อมาได้เข้าประกวดแข่งขันการเห่เรือและได้รางวัลชนะเลิศจากกองทัพเรือ จากนั้นจึงได้รับมอบหมายเป็นพนักงานเห่เรือ ตั้งแต่ปี ๒๕๑๑ เป็นต้นมา
ต่อมาในปี ๒๕๒๕ รัฐบาลได้จัดงานเฉลิมฉลองสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี มีการจัดพระราชพิธียิ่งใหญ่ คือ การเสด็จพระราชดำเนินโดยกระบวนพยุหยาตราชลมารค พลเรือตรีมงคล แสงสว่าง จึงได้แสดงความสามารถในการเห่เรือครั้งสำคัญที่สุด ต่อจากนั้น จึงได้รับมอบหมายให้เป็นพนักงานเห่เรือทุกครั้งที่มีพระราชพิธีสำคัญตลอดมาจนถึงปัจจุบัน พลเรือตรีมงคล ท่านเป็นผู้มีความสามารถสูงยิ่งทางด้านคีตศิลป์ เป็นผู้นำเห่เรือท่านเดียวในประเทศไทย ที่มีคุณสมบัติพิเศษเฉพาะ ประกอบด้วยความเข้มแข็ง อดทน ปฏิภาณไหวพริบ การตัดสินใจที่ดีในการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า มีความแม่นยำในการออกเสียงอักขระที่ถูกต้อง และมีพลังเสียงที่ไพเราะ กังวาน ชัดเจน ถูกต้องตามรูปแบบทำนองการเห่เรือ ที่เป็นแบบอย่างได้เป็นอย่างดียิ่ง
คุณลักษณะที่สำคัญพิเศษในการเป็นผู้นำเห่เรือ นั้น พลเรือตรีมงคล เล่าให้ฟังว่า พนักงานนำเห่ หรือต้นเสียง นอกจากต้องมีน้ำเสียงดีเป็นอันดับแรกแล้ว ยังต้องมีใจรัก มีความมุ่งมั่น มีอดทนในการฝึกหัดให้กำลังเสียงคงที่ เพราะระยะเวลาในการเห่เรือพระราชพิธีในแต่ละครั้งต้องใช้เวลายาวนาน ๒ - ๓ ชั่วโมง ทั้งยังต้องมีไหวพริบปฏิภาณในการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าขณะเห่เรือ และต้องมีความสามารถในการคำนวณระยะทาง กระแสน้ำ และกระแสลม ซึ่งเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดความคลาดเคลื่อนของกระบวนเรือให้สอดคล้องกับบทเห่ โดยอาจจะต้องยืดบทหรือตัดบทออกก็ได้ แล้วแต่ความเหมาะสม นอกจากนั้น ปัจจัยสำคัญอีกประการหนึ่งคือ ต้องมีความรู้มีทักษะในการพายเรือพระราชพิธี เพราะจะเข้าใจจังหวะของการพายเรือของฝีพาย ทำให้สามารถควบคุมจังหวะขบวนเรือได้อย่างมีประสิทธิภาพ และยังต้องมีความสามารถถ่ายทอดความรู้ทางด้านวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณีที่เกี่ยวข้องกับพระราชพิธีทั้งหมด ทั้งในบทเห่เรือเพื่อเฉลิมพระเกียรติ และบทชมกระบวนเรือในราชพิธีได้อย่างไพเราะ มีเสน่ห์ เป็นเอกลักษณ์ และน่าฟัง สามารถเห่โดยเปลี่ยนท่วงทำนองเห่เพื่อควบคุมกระบวนทั้งกระบวน ซึ่งมีมากกว่า ๕๐ ลำ ให้จังหวะฝีพายเคลื่อนไปอย่างพร้อมเพรียง มีลีลาการพายตามทำนองเห่ที่สวยงามตระการตา และสมพระเกียรติ
จากผลงานที่พลเอกมงคล ได้สร้างสรรค์ไว้ถือเป็นต้นแบบ คีตศิลป์ อันทรงคุณค่า ยากที่ผู้ใดจะเทียบท่านได้เป็นเวลานานต่อเนื่องกว่า ๓๐ ปี จนถือเป็นแบบอย่างการเห่เรือ ที่เป็นหลักสำคัญยิ่งของชาติ ท่านจึงได้รับเกียรติเป็นวิทยากรผู้บรรยาย สาธิต และฝึกหัดให้แก่หน่วยงาน องค์กร สถาบันต่าง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชนเสมอมา นับว่าท่านได้สร้างคุณูปการต่อประเทศชาติ ในฐานะผู้ธำรงรักษาและถ่ายทอดมรดกศิลปวัฒนธรรมอันดีงามของชาติให้คงอยู่สืบไป
ศึกษาประวัติและผลงานของ พลเรือตรีมงคล แสงสว่าง ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง(คีตศิลป์) ได้ทาง ศิลปินแห่งชาติ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม (culture.go.th) |
| ลิขสิทธิ์ของ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม สำหรับใช้ประโยชน์เพื่อเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมและการศึกษา |
| นโยบายเว็บไซต์ | นโยบายการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล | นโยบายการรักษาความมั่นคงปลอดภัยของเว็บไซต์ | การปฏิเสธความรับผิด (Disclaimer) |