
ภาคใต้ของประเทศไทยเป็นภูมิภาคที่มีการค้นพบร่องรอยอารยธรรมของมนุษย์โบราณที่อาศัยและดำรงชีวิตมายาวนานมีอายุเก่าแก่ไม่น้อยกว่า ๑ แสนปีมาแล้ว พบแหล่งโบราณสถาน โบราณคดี และโบราณวัตถุจำนวนมาก ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์จนถึงสมัยประวัติศาสตร์ ทั้งที่เป็นแหล่งภาพเขียนสี เมืองโบราณ ปูชนียสถานสำคัญ เช่น พระบรมธาตุไชยา พระธาตุ นครศรีธรรมราช รวมทั้งแหล่งโบราณคดีสำคัญอีกเป็นจำนวนมาก อาทิ
"เขาเขียน” ในอุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา ตำบลเกาะปันหยี อำเภอเมืองพังงา จังหวัดพังงา บริเวณเขาเขียนพบภาพเขียนสียุคก่อนประวัติศาสตร์ อายุราว ๒,๐๐๐ - ๕,๐๐๐ ปีมาแล้ว ที่บริเวณหน้าผาด้านทิศตะวันออกริมอ่าวพังงา สันนิษฐานว่าภาพเหล่านี้วาดโดยคนก่อนประวัติศาสตร์ที่อาศัยในบริเวณนี้ และนักเดินเรือสมัยโบราณที่แวะมาจอดพักหลบมรสุม ภาพทั้งหมดเขียนด้วยสีแดง สีส้ม และสีเหลือง ประกอบ ไปด้วยภาพคน ภาพสัตว์น้ำจำพวกปลา โลมา ปู ภาพสัตว์บก เช่น นก ตะกวด เป็นต้น ภาพคนกับภาพสิ่งของ และภาพวัตถุบางอย่างที่ดูแปลกตา รวมทั้งภาพสัญลักษณ์บางอย่างด้วย
อุทยานแห่งชาติอ่าวพังงาและบริเวณใกล้เคียงนี้ ยังค้นพบหลักฐานการใช้พื้นที่ของกลุ่มชนก่อนประวัติศาสตร์ พื้นที่นี้อาจเป็นเส้นทางสัญจรและพื้นที่อยู่อาศัย โดยเฉพาะตามเพิงผาและถ้ำ แต่เมื่อเวลาผ่านไประดับน้ำทะเลขึ้นสูง มนุษย์มีการปรับตัวเพื่อความอยู่รอดให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมมีการเคลื่อนย้ายถิ่นฐานใหม่ พัฒนาการจนเป็นชุมชนที่มีความสามารถทางทะเล ดังปรากฏการสร้างสรรค์ศิลปะบนผนังหินริมอ่าวพังงาของคนก่อนประวัติศาสตร์ เช่น เขาเขียน เกาะปันหยี เขาระย้า ถ้ำนาค เป็นต้น
ทั้งยังพบโบราณวัตถุยุคก่อนประวัติศาสตร์ ที่แสดงถึงการเข้ามาอยู่อาศัยในอ่าวพังงา เช่น เขาพัง เขาแดง เขาผึ้งใน เขาเต่า และเขาพระอาดเฒ่า โดยเขาพังมีการพบเครื่องกะเทาะหินหลายชิ้น และยังพบเศษภาชนะดินเผาแบบเรียบ ลายเชือกทาบ หินลับ แกนหิน และสะเก็ดที่มีร่อยรอยการกะเทาะ แต่ไม่มีลักษณะเป็นเครื่องมือที่ชัดเจน เป็นจำนวนมาก และที่เขาพระอาดเฒ่า มีการค้นพบเศษภาชนะดินเผาเนื้อหยาบ แบบเรียบ แบบลายเชือกทาบ ชิ้นส่วนขวานหินขัด เครื่องมือสะเก็ดหิน กระดูกปลามีรอยขัดฝน
"ถ้ำผีหัวโต” หรือ "ถ้ำหัวกะโหลก” เป็นอีกแหล่งที่น่าสนใจเพราะปรากฏร่องรอยทางโบราณคดีที่สำคัญ ซึ่งตั้งอยู่ภายในเขตอุทยานแห่งชาติธารโบกขรณี อำเภออ่าวลึก จังหวัดกระบี่ ภายในถ้ำ แบ่งได้เป็น ๒ คูหาขนาดใหญ่ มีภาพเขียนสีโบราณสมัยก่อนประวัติศาสตร์ สันนิษฐานว่ามีอายุ ราว ๒,๐๐๐ - ๓,๐๐๐ ปีมาแล้ว เขียนด้วยสีแดง ดำ เหลือง น้ำตาล น้ำตาลเหลือง น้ำตาลแดงหรือน้ำตาลเข้ม แบ่งตามบริเวณที่พบได้ถึง ๒๓ กลุ่ม จำนวน ๒๓๘ ภาพ
ภาพเขียนสีที่ดังที่สุดของถ้ำผีหัวโตที่นักท่องเที่ยวต้องมาชม คือ ภาพคนใส่หมวกทรงสูงหรือภาพคนที่มีหัวเป็นสัตว์มีเขา เขียนด้วยสีแดงทั้งตัวคล้ายมนุษย์ต่างดาว ฝังอยู่ในชั้นหิน นอกจากนี้ยังมีภาพอื่น ๆ เช่น กลุ่มสัตว์ เช่น นกฟินิกซ์ ไก่ ปลา ปลาหมึก จระเข้ เม่น และกุ้ง กลุ่มภาพเครื่องมือเครื่องใช้ เช่น แห อวน และเรือ กลุ่มภาพมือคนที่ทาบเอาไว้บนเพดานถ้ำ โดยมือข้างหนึ่งมี ๖ นิ้ว และอีกข้างหนึ่งมี ๕ นิ้วตามปกติ เป็นต้น
ที่มา : กรมส่งเสริมวัฒนธรรม หนังสือมรดกวัฒนธรรมภาคใต้ พ.ศ. ๒๕๖๒