 |
|
|||||||||
| ข่าวสาร >> บทความ >> เล่าสู่กันฟัง |
เล่าสู่กันฟัง...เรื่อง “โฉมงามมณโฑ : สวยเลือกไม่ได้ เดี๋ยวผัวลิง...เดี๋ยวผัวยักษ์ ” วันที่ 20 ก.ค. 2563 |
|
วันทอง โมรา กากี ต่างเป็นสาวงามในวรรณคดีที่ถูกประณามว่าเป็นหญิงชั่ว ด้วยเหตุที่มากผัว หลายใจ ซึ่งจะว่าไปแล้ว แต่ละนางล้วน "สวยพาซวย” ทำให้หนุ่มๆ แย่งชิงกันไปมาจนต้องมีสามีหลายคนไปโดยปริยาย และสุดท้ายกลายเป็นตราบาปที่ถูกด่าว่ามาจนทุกวันนี้ แต่เชื่อไหม ยังมีโฉมงามอีกนางหนึ่ง แม้จะมีผัวถึง ๔ คนเป็นผัวลิงบ้าง ผัวยักษ์บ้าง กระนั้นก็ไม่มีใครหยามหมิ่น มีแต่จะสงสารในความอาภัพของนาง นางที่ว่านี้คือ "นางมณโฑ” ที่คนส่วนใหญ่จดจำได้ว่าเป็นเมียทศกัณฐ์นั่นเอง นอกจากท่านทศพักตร์แล้ว สวามีอื่นของนาง คือใคร จะขอนำมาเล่าสู่กันฟัง ดังนี้
เล่ากันว่าชาติกำเนิดเดิมของ "นางมณโฑ” เป็น "กบตัวเมีย” อาศัยอยู่เชิงเขาหิมพานต์ ที่มีฤษีตบะแก่กล้าสี่ตนได้เมตตาเลี้ยงไว้ ด้วยการแบ่งนมที่เหลือจากอาหารเช้าให้มันกินทุกวัน อยู่มาวันหนึ่งฤษีทั้งสี่ออกไปในป่าเห็นนางนาคตนหนึ่งกำลังเสพสังวาสกับงูดิน ซึ่งฤษีเห็นว่านาคมีตระกูลสูงกว่า ไม่น่ามาสมสู่กับงูดิน จึงเอาไม้เท้าเคาะไป จนที่สุดนางนาครู้ตัว เกิดความอับอายขายหน้า อีกทั้งกลัวพระยากาฬนาคพ่อตนรู้เข้าอาจมีโทษถึงตาย จึงแอบไปคายพิษลงในอ่างน้ำนมที่พระฤษีต้องฉันทุกเช้า ฝ่ายนางกบเห็นเข้า ด้วยกตัญญูสำนึกในพระคุณของฤษีที่เลี้ยงตนมา จึงตัดสินใจยอมตายแทน ด้วยการกระโดดลงไปในอ่างนม และขาดใจตายด้วยพิษนางนาคนั้น ครั้นฤษีกลับมา เห็นนางกบนอนตายในนั้น คราวแรกก็โกรธและคิดว่าเจ้าอ๊บตัวนี้ช่างตะกละนัก ไม่รู้จักพอ แต่เพราะยังมีใจเมตตาอยู่ จึงชุบชีวิตมันขึ้นมาสอบถาม พอได้ทราบความจริง เห็นถึงคุณความดีของมัน จึงได้ทำพิธีก่ออัคคีร่ายมนตร์วิเศษ จับนางโยนลงไปในไฟ แล้วชุบชีวิตกบน้อยด้วยการนำความงามเลิศของสวรรค์ทั้งหกชั้นมาปั้นแต่งนางขึ้น คือ
"งามพักตร์ยิ่งชั้นมหาราช งามวิลาสล้ำนางในดึงสา
งามเนตรยิ่งเนตรในยามา งามนาสิกล้ำในดุษฎี
งามโอษฐ์งามกรรณงามปราง ยิ่งนางในนิมาราศี
งามเกศยิ่งเกศกัลยาณี อันมีในชั้นนิรมิต
ทั้งหกห้องฟ้าหาไม่ได้ ด้วยทรงลักษณ์วิไลไพจิตร
ใครเห็นเป็นที่เพ่งพิศ ทั้งไตรภพจบทิศไม่เทียมทัน”
แล้วพระฤษีก็ตั้งชื่อให้ว่า "นางมณโฑ” ที่แปลว่า "กบ” อันเป็นสถานภาพเดิมของนาง จากนั้นเห็นว่านางเป็นหญิงสาว ไม่เหมาะจะให้อยู่ด้วย จึงถวายนางให้กับพระศิวะ พระองค์รับมาแล้ว ก็ส่งต่อให้พระอุมา พระชายา นับแต่นั้น นางมณโฑกบน้อยก็ตั้งใจปรนนิบัติรับใช้พระแม่เป็นอย่างดี จนเป็นที่เมตตา และได้รับการสอนพระเวทย์ต่างๆ ให้
ต่อมายักษ์วิรุฬหกโกรธสารภูตุ๊กแกที่ล้อเลียนตน จึงขว้างสังวาลนาคใส่ เลยไปถูกเขาไกรลาสจนเอียงทรุด ร้อนถึงพระอิศวร (พระศิวะ) ต้องประกาศหาคนมายกเขาให้ตั้งตรงดังเดิม แต่ที่สุดไม่มีใครทำได้ ต้องไปขอร้องทศกัณฐ์มายกจึงสำเร็จ ทศกัณฐ์ที่ไม่ประมาณตนได้ขอพระแม่อุมาเป็นรางวัล พระองค์ก็ยอมประทานให้ เพราะออกโอษฐ์ไปแล้วจะกลับคำก็ใช่ที่ แต่ก็รู้ว่าที่สุดต้องถวายคืนแน่นอน ด้วยว่าพอทศกัณฐ์ตรงเข้าอุ้มพระแม่อุมา ก็รู้สึกว่าร้อนเหมือนไฟไหม้ ถูกองค์ไม่ได้ จำต้องช้อนพระบาทพระแม่อุมาทูนไว้บนหัว แต่กระนั้นก็ยังร้อนจนเหาะต่อไปไม่ไหว ต้องวางพระแม่ลงและพาเดินต่อ เหล่าเทวดานางฟ้าเห็นแล้ว ทนดูไม่ได้ ขอให้พระนารายณ์แก้ไข พระองค์จึงออกอุบาย จนในที่สุดทำให้ทศกัณฐ์เปลี่ยนใจอุ้มพระแม่ไปคืน และขอนางมณโฑมาแทน
ระหว่างเหาะพานางมณโฑกลับกรุงลงกา ปรากฏว่าต้องผ่านเมืองขีดขินของ พญาพาลี (พาลีเป็นลูกพระอินทร์กับนางกาลอัจนา เป็นน้าหนุมาน) ขณะกำลังว่าราชการ ทำให้พาลีไม่พอใจเหาะขึ้นไปขวางทศกัณฐ์ ครั้นเหลือบตาไปเห็นนางมณโฑ ก็ตกหลุมรักทันที (ก็นางสวยปานนั้น) จึงพาลหาเรื่องต่อสู้จนทศกัณฐ์พ่ายแพ้ แย่งนางมณโฑไปได้ แต่แรกนางไม่ยินดีและไม่ยินยอมเป็นเมียพญาลิง พาลีจึงใช้วาทศิลป์กอปรกับเล่ห์ชายจนนางต้องตกเป็นเมียในที่สุด พญาพาลี จึงเป็นสามีลิงคนแรกของนาง
ส่วนทศกัณฐ์เมื่อกลับกรุงลงกา ก็เสียใจที่แพ้และยังถูกแย่งสาวงามไปอีก จึงกินไม่ได้นอนไม่หลับ อาละวาดคลุ้มคลั่ง ไม่ออกว่าราชการนานถึงเจ็ดเดือน กุมภกรรณและพิเภกพระอนุชาจึงได้เชิญพระโคบุตรอาจารย์ทศกัณฐ์มาช่วยแก้ปัญหา ด้วยการเจรจากับพระอังคตอาจารย์ของพาลี เมื่อระดับผู้อาวุโสคุยกัน แม้เดิมพาลีไม่อยากคืนนางให้ทศกัณฐ์ โดยอ้างว่านางท้องได้หกเดือนแล้ว ไม่อยากให้ลูกไปอยู่กับยักษ์ พระอาจารย์ก็หาทางออกว่า เรื่องนี้ไม่ยาก ท่านจะแหวะท้องเอาลูกมาใส่ในท้องแพะจนกว่าจะคลอด พาลีบ่ายเบี่ยงอย่างไรไม่เป็นผล จำต้องยอมคืนนางให้แก่ทศกัณฐ์ นางมณโฑรู้เข้าก็เสียใจ ร้องไห้จนสลบไป พระอังคตเห็นเป็นโอกาสดี จึงผ่าท้องเอาลูกนางไปใส่ท้องแพะ แล้วร่ายมนตร์วิเศษปิดท้องให้อย่างเดิม พอฟื้นก็พานางไปคืนทศกัณฐ์ ส่วนลูกนางกับพาลีเมื่อครบกำหนดสิบเดือน พระอังคตก็ผ่าเด็กออกจากท้องแพะ และให้ชื่อว่า "องคต” เลียนแบบชื่อท่านเพื่อเป็นมงคลนาม
เมื่อได้นางมณโฑกลับมา ทศกัณฐ์ก็ไม่ถือสาที่นางเคยเป็นเมียคนอื่นและมีลูกมาแล้ว ใช้ลีลาเจ้าชู้ยักษ์เกี้ยวพาราสีจนได้นางเป็นเมียสมใจ ถือว่า "เป็นสามีคนที่สอง แต่เป็นสามียักษ์คนแรก” หากถามใจนางมณโฑ นางก็คงยังรักพาลีไม่น้อย เพราะเป็นชายคนแรกในชีวิตสาว แต่เมื่อต้องมาเป็นเมียทศกัณฐ์โดยไม่มีสิทธิ์มีเสียงคัดค้าน เพราะพวกพระอาจารย์และหนุ่มๆ จัดการกันเอง นางก็รักและจงรักภักดีกับทศกัณฐ์ไม่น้อย จะเห็นได้จากเมื่อครั้นทศกัณฐ์ต้องทำศึกกับพระราม จนต่างฝ่ายต่างต้องสูญเสียไพร่พลไปมากมาย ทศกัณฐ์จึงได้สอบถามนางมณโฑว่าตอนที่อยู่กับพระแม่อุมา ได้เรียนมนตร์วิเศษอะไรที่จะใช้ช่วยสู้รบได้บ้าง นางก็ตอบว่าเคยเรียนวิชาที่เรียกว่า "สัญชีพ” ซึ่งเมื่อทำสำเร็จจะได้น้ำทิพย์วิเศษที่ใช้พรมให้คนตายฟื้นคืนชีพได้ แล้วยังสามารถเหาะเหินเดินอากาศและใช้ให้ทำอะไรก็ได้ แต่มีข้อแม้ว่าระหว่างทำพิธีผู้กระทำพิธีต้องห้ามพูด ห้ามร่วมเสน่หา ทศกัณฐ์ได้ยินดังนั้น ก็แสนจะดีใจ รีบตั้งโรงพิธีทันที ครั้นพอทำพิธีครบเจ็ดวัน นางมณโฑก็ได้น้ำทิพย์ นำไปให้ทศกัณฐ์ที่สนามรบ ทำให้ไพร่พลยักษ์ที่ถูกฝ่ายพระรามฆ่าฟื้นมาต่อสู้ได้อีก ฝ่ายพระรามเมื่อเห็นดังนั้น จึงสอบถามพิเภกดู พอทราบความจริง ก็ส่งหนุมานและพลพรรควานรจำนวนหนึ่งไปทำลายพิธี หนุมานไม่รอช้า แปลงกายเป็นทศกัณฐ์ และให้เหล่าวานรที่ตามไปด้วยแปลงเป็นพวกยักษ์แกล้งเดินทัพกลับลงกาไปหานางมณโฑที่โรงพิธี ทำทีว่าชนะศึกแล้ว ใช้เล่ห์กลหลอกให้นางเข้าใจว่าตนเป็นทศกัณฐ์กลับมาขอบคุณนางที่ทำให้รบชนะ จากนั้นพานางกลับปราสาทโอ้โลมปฏิโลมจนได้ร่วมพิศวาสกับนาง ขณะเดียวกันก็ให้พวกลิงแปลงทำลายโรงพิธีข้างนอก เมื่อได้หลอก "หลับนอน” กับนางมณโฑอันเป็นอุบายทำลายพิธีสำเร็จแล้ว หนุมานแปลงก็ลานาง ทำเป็นว่าจะไปจับพิเภกที่หนีไป จากนั้นก็ไปบอกข่าวดีกับพระราม คราวนี้ยักษ์เริ่มเป็นฝ่ายเสียทีบ้าง ครั้นน้ำทิพย์หมด ไม่มีใครมาส่งเพิ่ม แถมยังถูกพวกลิงเยาะเย้ย ฟังแล้วทะแม่งๆ ทศกัณฐ์จึงขอพักรบ กลับเมือง ไปถึงก็เห็นโรงพิธีพินาศ พอไปสอบถามและฟังนางมณโฑเล่าเรื่อง ก็รู้ว่าเสียท่าหนุมานซะแล้ว จึงบอกเมียที่ยังไม่รู้อิโหน่อิเหน่ให้ทราบ นางฟังแล้วก็ให้อับอายขายหน้า เกิดความเสียใจที่ต้องเสียตัวและที่สำคัญเสียรู้แก่หนุมาน จึงร้องไห้จนสลบไป ฟื้นมาก็ยังเศร้าเสียใจไม่หาย ร้องขอให้ทศกัณฐ์ฆ่านางเสีย เพราะถือว่าทำให้เสื่อมเสียเกียรติของสามี แม้จะโดยไม่รู้ตัวก็ตาม แต่ทศกัณฐ์ถึงจะเป็นพญายักษ์ที่ขี้มะโหเพียงใดก็ตาม ก็ไม่ถึงกับหน้ามืดไม่ฟังความ อีกทั้งเป็นเรื่องการใช้เล่ห์กล จึงทั้งรักทั้งสงสารเมีย ได้แต่ปลอบโยนและบอกว่าไม่ถือโทษโกรธนาง ถือว่าเป็นเวรเป็นกรรมไปแล้วก็แล้วกัน ด้วยเหตุนี้ หนุมานจึงเป็น "สามีลิงคนที่สอง และเป็นสามีลำดับสาม” แบบไม่น่าจะนับสักเท่าไร เพราะไม่ได้เกิดจากความสมยอม และการไม่รู้เท่าทันเหลี่ยมของคนอื่น (ก็นางเป็นเพียงกบ จะให้ฉลาดเทียบเท่าหนุมาน-ยอดลิงได้อย่างไร)
ภายหลัง เมื่อพระรามสามารถฆ่าทศกัณฐ์ตายได้ในที่สุด ก่อนตายทศกัณฐ์ก็ได้ฝากฝังนางมณโฑไว้กับพิเภกน้องชาย (ซึ่งคงเพราะน้องคนอื่นๆ สู้กันจนตายเกือบหมดไปแล้ว) พระรามได้จัดพิธีราชาภิเษกให้พิเภกครองกรุงลงกา โดยมีชื่อใหม่ว่า "ท้าวทศคิริวงศ์” และประทานนางมณโฑให้ ดังนั้น พิเภกจึงเป็น "สามียักษ์ตนที่สอง และเป็นสามีลำดับสี่” ของนาง ต่อมานางมณโฑได้คลอดลูกชายชื่อ "ไพนาสุริย์วงศ์” ซึ่งเป็นลูกทศกัณฐ์ที่ติดท้องมา แต่พิเภกไม่รู้คิดว่าเป็นลูกตน จึงรักและเลี้ยงดูเป็นอย่างดี แต่ครั้นไพนาสุริย์วงศ์ได้ทราบจากพี่เลี้ยงภายหลังว่าทศกัณฐ์ที่เป็นพ่อแท้ๆได้ตายไปแล้ว และพิเภกก็มีส่วนร่วมด้วย จึงไปสอบถามนางมณโฑจนรู้ความจริง และได้ออกอุบายลาไปเรียนวิชา จากนั้นไปสมคบกับท้าวจักรวรรดิ์เพื่อนทศกัณฐ์มาแก้แค้นพิเภก แม้นางมณโฑจะขอร้องก็ไม่ฟัง กลับจับพิเภกขังคุก แล้วท้าวจักรวรรดิ์ก็ตั้งไพนาสุริย์วงศ์ครองกรุงลงกาแทน โดยตั้งชื่อใหม่ให้ว่า "ทศพิน” ซึ่งสุดท้ายก็ต้องตายไปเพราะมีการสู้รบแก้แค้นไปมา นางมณโฑเองก็เกือบต้องโทษในฐานะแม่ แต่โชคดีที่ "องคต” ลูกชายที่เกิดจากพาลี ที่ฝากเลี้ยงในท้องแพะ มีความดีความชอบ จึงช่วยนางมณโฑให้พ้นโทษได้ อันที่จริงนางมณโฑยังมีลูกที่เกิดกับทศกัณฑ์ก่อนหน้านั้นอีก ๒ คนคือ "รณพักตร์” ซึ่งเมื่อรบชนะพระอินทร์เลยได้ชื่อว่า "อินทรชิต” แต่ก็ตายไปแล้วด้วยศรพระลักษณ์ อีกคนคือ "นางสีดา”มเหสีพระรามที่ถูกนำไปทิ้งแต่แรก เพราะพิเภกทำนายว่าเกิดมาเพื่อผลาญวงศ์ยักษ์ แล้วก็เป็นตามนั้นจริงๆ
จะเห็นได้ว่า "เส้นทางชีวิตของนางมณโฑ” นางกบที่พระฤษีอุตส่าห์ชุบชีวิตใหม่ให้ ดูไปแล้วก็ช่างอาภัพนัก ลูกผัวล้วนมีอันเป็นไป ถึงจะมีความสวยระดับสะท้านไตรภพ แต่ก็เป็น "สวยเลือกไม่ได้” เพราะไม่ว่าผัวลิง ผัวยักษ์ ล้วนไม่เคยได้เลือกเองเลย ทศกัณฐ์ว่าที่สามียักษ์ตนแรก เป็นพระอิศวรประทานให้ ยังไม่ทันได้เป็นพระชายา ก็ถูกพาลีฉกไปเป็นเมียพญาลิงซะก่อน แล้วค่อยย้อนกลับมาเป็นเมียพญายักษ์ทีหลัง เพราะผู้ใหญ่ตกลงกันได้ แล้วก็มาเสียทีให้กับหนุมาน พญาลิงเผือก แบบภารกิจนำพา ท้ายสุดพระรามยังประทานนางให้กลับมาเป็นเมียยักษ์ น้องสามีอีก ทั้งหมดทั้งมวลนางกบน้อยของเราไม่เคยชะม้ายชายตา หรือจงใจใช้ความงามหว่านเสน่ห์แต่อย่างใด ดังนั้น ถึงจะมีสวามีถึง ๔ คน แต่นางมณโฑไม่เคยถูกกล่าวหาว่าเป็นหญิงร่าน หรือหญิงคนชั่วดังเช่นคนอื่นเลย
..............................................................
น.ส.ทัศชล เทพกำปนาท ที่ปรึกษากรมส่งเสริมวัฒนธรรม |
| ลิขสิทธิ์ของ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม สำหรับใช้ประโยชน์เพื่อเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมและการศึกษา |
| นโยบายเว็บไซต์ | นโยบายการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล | นโยบายการรักษาความมั่นคงปลอดภัยของเว็บไซต์ | การปฏิเสธความรับผิด (Disclaimer) |